Psychologiczna teoria Elisabeth Kübler-Ross

Choroba jest szczególnie trudna, kiedy zgodnie z lekarską diagnozą okazuje się, że jest nieuleczalna i wkrótce przyniesie śmierć.

Tym niezwykle trudnym i bolesnym okresem dla samej osoby chorej, jak i jej najbliższych zajęła się amerykańska lekarka Elisabeth Kübler-Ross, która przez wiele lat towarzyszyła umierającym w ostatniej drodze. Na podstawie obserwacji sformułowała psychologiczną teorię umierania, która obejmuje pięć następujących po sobie etapów, których czas trwania i natężenie jest indywidualne dla każdego chorego pacjenta.

Pierwszy etap to zaprzeczenie, które jest zasadniczą i natychmiastową reakcją człowieka na wiadomość o śmiertelnej chorobie. Przekonanie, że „to nie może być prawda” lub, że „lekarz na pewno się pomylił” to forma mechanizmu obronnego ludzkiej psychiki przed ogromnym wstrząsem, jakim jest świadomość zbliżającej się śmierci.

Kolejnym etapem, który wyróżnia amerykańska lekarka jest faza gniewu i buntu, kiedy chory nie ma już wątpliwości, że diagnoza jest nieunikniona. Wówczas pojawiają się dręczące pytania: „Dlaczego ja?”, budzące uczucie gniewu i głębokiego rozżalenia. Powyższa faza przejawia się również w postaci pretensji nie tylko do innych, ale także do samego siebie.

Trzeci etap Kübler-Ross określa mianem targowania się. Chory negocjuje swój stan zdrowia z losem, ale przede wszystkim z Panem Bogiem. Czas składania obietnic, „że jeśli wyzdrowieję, to…”, ustępuje następnie miejsca czwartej fazie – depresji. Człowiek przechodząc ten etap pogrąża się w smutku na myśl, że rozstanie się z najbliższymi i nie zdąży już zrealizować powziętych planów.

Ostatnim etapem w psychologicznej teorii umierania jest postawa pogodzenia się ze śmiercią. Jest to czas spokojnego wyczekiwania przyszłości.