Godność ludzka dotyczy każdego człowieka, bez względu na płeć, na to jakie stanowisko się zajmuje, z jakiego kraju się pochodzi, jakiej jest się rasy i rodzaj wyznawanej religii.
Już Arystoteles uważał poczucie godności za cnotę, a Emmanuel Kant podkreślał, by człowieka traktować jako cel sam w sobie, a nie jako narzędzie do osiągnięcia jakiegoś celu.
Godność nierozerwalnie związana jest szacunkiem, szacunkiem człowieka zarówno do samego siebie jak i do drugiego człowieka, bez względu na wszystko tzn. również wtedy, gdy mamy do czynienia z człowiekiem popełniającym przestępstwo lub inny czyn niemoralny.
Słowo „godność” można rozumieć na dwa sposoby. Pierwszy oznacza po prostu: imię i nazwisko. Drugi nie jest już taki prosty do wyjaśnienia.
Godność powinien posiadać każdy i każda z nas. Wówczas człowiek jest świadomy własnych wartości, jednak nie wywyższa się z tym nad innymi. Potrafi drugiemu wskazać dobra, jakie niesie z sobą życie, darzy szacunkiem innych. Posiada też szacunek dla samego siebie oraz honor i dumę.
Godność osoby ludzkiej ma podstawę w stworzeniu jej na obraz i podobieństwo Boże, obdarzonej duchową i nieśmiertelną duszą, rozumiem i wolną wolą. Osoba ludzka jest zwrócona do Boga i przeznaczona do szczęścia wiecznego. Zakłada w sobie prawość sumienia moralnego (gdy prawda o dobru moralnym, uznana przez sąd sumienia, jest zgodna z prawem rozumu i prawem Bożym). Z racji tejże samej godności osoby, człowiek nie powinien być przymuszony do działania wbrew sumieniu i nie powinien też spotykać się z przeszkodami, gdy działa zgodnie ze swoim sumieniem. Godność to pozytywna wartość człowieka, która winna przysługiwać mu w kontakcie z innymi ludźmi.
Ściśle odnosi się do pojęcia wolności i moralności, tym samym wykluczając postawy charakteryzujące się egoizmem, traktowaniem drugiego człowieka w sposób przedmiotowy (jako towar lub rzecz), egocentryczny i roszczeniowy. Ks. Tischner pisał, że to dzięki godności i nadziei jaką człowiek w sobie nosi, w każdej chwili można porzucić swoje negatywne przyzwyczajenia, dokonać pozytywnej zmiany i osiągnąć pewne „moralne dostojeństwo”.
Pojęcie „godność”, choć różnie rozumiane i ujmowanie, jest jednak ściśle związane z przekazem o wolności i rozumności ludzkiej istoty. Obecnie odróżnia się godność ludzką i osobistą. Pierwsza z nich to zasługująca na szacunek własny i innych ludzi wartość człowieczeństwa, przysługująca każdemu człowiekowi bez wyjątku, ze względu na sam fakt jego istnienia. Jest własnością niestopniowaną – powinna ona przysługiwać wszystkim w tym samym, równym stopniu, bez względu na jakiekolwiek zasługi lub zaniedbania, psychiczne zdrowie lub chorobę czy też inne czynniki różnicujące ludzi. Z poszanowania godności ludzkiej wynika koncepcja i praktyka poszanowania praw człowieka, które obowiązują na mocy umów międzynarodowych, a co za tym idzie – budzi liczne kontrowersje (np. w przypadku eutanazji, przerywania ciąży itd.). Godność osobista jest rozumiana jako wynik osobistej postawy danego człowieka, jego czynów, zasług lub poglądów – można ją zyskiwać bądź tracić.
Kryteriami poczucia godności i uznania godności innych są: traktowanie człowieka jako celu, a nie jako instrumentu, zgodność własnego postępowania z systemem wartości, satysfakcja z realizowania dobra.
Godność jest wartością społeczną ukierunkowaną na życzliwość i przyzwoitość, szacunek, a także na moralne zachowanie. Najczęściej pojęcie to poruszane jest w filozofii chrześcijańskiej, gdyż związane jest z pojęcie sumienia i życia zgodnie z sumieniem, gdzie człowiek, ze względu na swą godność (która należy mu się z samego faktu bycia istotą ludzką) nigdy nie może zostać poniżony i unicestwiony. Wynika to z tego że został stworzony na obraz i podobieństwo Boga (Rdz. 1,27) obdarzony duchową i nieśmiertelną duszą, rozumem i wolną wolą . Godność jest czymś czego nie można mu odebrać (jest wartością nieutracalną).
Konstytucja Polski stawia godność na najwyższym poziomie, gdyż jako jedyna z wartości nie może być ograniczona w żaden sposób i stanowi podstawę interpretacji całego systemu prawa, który chroni godność jako dobro osobiste, a jej naruszenie jest przestępstwem.
Unia Europejska w Karcie zatytułowanej „Godność” wymienia: prawo do życia, prawo do integralności cielesnej oraz zakazuje tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania, karania oraz niewolnictwa i pracy przymusowej.
Powszechna deklaracja praw człowieka, stwierdza w preambule, iż „uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju świata”, zaś w artykule 1, że „wszyscy ludzie rodzą się równi pod względem swej godności i swych praw.”.
Godność osobista jest czymś innym niż godność osobowa (godność ludzka) i może zostać przez kogoś naruszona lub nawet można jej kogoś pozbawić. Wynika ona z osobistego – wewnętrznego przekonania człowieka o sobie samym i szacunku do siebie samego, a także ocenie swojego postępowania pod względem moralnym i etycznym. Jest to obraz jaki człowiek buduje o sobie, reprezentując dane wartości w społeczeństwie i wzbudzając w nim pozytywne emocje.
Poprzez sprzeniewierzenie się swoim wartościom,ulegając nieakceptowanym normom, ale też poniżanie innych (szczególnie w obecności osób trzecich), wygłaszając negatywne opinie i źle traktując drugiego człowieka, można bardzo łatwo doprowadzić do zaniżenia poczucia godności takiej osoby, a w skrajnych przypadkach nawet jej odebrania.
Obecnie kremacja jako forma pochówku zyskuje na popularności. Trend ten ma to kilka przyczyn. Kremacja…
Kremacja jest coraz częściej praktykowanym sposobem pochówku, obok tradycyjnego pogrzebu. Spopielenie może nastąpić wyłącznie po…
Coraz większa świadomość na temat tego, jak działa nasze środowisko i czego potrzebuje, pozwala na…
Kiedy stajemy przed koniecznością pochówku naszych bliskich lub rozważając swój własny pochówek w przyszłości, niejednokrotnie…
Od czego zacząć planowanie ślubu? Planowanie ślubu warto zacząć od wyznaczenia daty oraz budżetu. Kwotę,…
Rozmawiamy ze św. Bernardem z Clairvaux, opatem cysterskiego klasztoru w Clairvaux, wpływowym teologiem XII wieku…