Zasady doboru pieśni liturgicznych

W Konstytucji o liturgii świętej („Sacrosanctum concilium”) Soboru Watykańskiego II rozdział VI zatytułowany jest De musica sacra – O muzyce sakralnej. Czytamy tam, iż „tradycja muzyczna całego Kościoła stanowi skarbiec nieocenionej wartości, wybijający się ponad inne sztuki, przede wszystkim przez to, że śpiew kościelny związany ze słowami jest nieodzowną oraz integralną częścią uroczystej liturgii” (kl. 112). Muzyka kościelna, traktowana tu w kategoriach sztuki samej w sobie, ma swoje konkretne zadanie – służy bowiem uwielbieniu Boga i uświęceniu człowieka (c.d.kl.112). Aby cel ten został osiągnięty, muzyka kościelna musi spełnić określone wymogi. Należą do nich: świętość i doskonałość formy. Świętość osiąga muzyka przez zjednoczenie jej z liturgią zarówno tekstem jak i stworzeniem odpowiedniego klimatu, który ułatwia wiernym skupienie się na modlitwie i wzniesienie swoich próśb do Boga. Swoją doskonałość muzyka uzyskuje wtedy, gdy do liturgii dobrany jest właściwy repertuar oraz sposób jego wykonania. Tekst oraz melodia powinna być dostosowana do danego okresu liturgicznego bądź określonego święta.

Uroczystości i Święta mają własne pieśni. Są to np. pieśni Pańskie, maryjne lub o świętych. Teksty niekiedy powinny mieć charakter nie tylko pobudzający do myślenia, refleksyjny, ale i modlitewny, by śpiew stawał się jednocześnie naszą modlitwą. Adwent, jako czas radosnego i pobożnego oczekiwania na przyjście Pana, w muzyce dzielony jest na dwa okresy. Pierwszy to przygotowanie do Narodzenia Pana i w tym czasie powinny być wykonywane pieśni mówiące o paruzji (wg Nowego Testamentu to zapowiadany przez proroków powrót Jezusa na świat). Drugi okres jest bezpośrednim przygotowaniem do uroczystości Bożego Narodzenia. W czasie Świąt Bożego Narodzenia najczęstszymi utworami wykonywanymi podczas Eucharystii są kolędy, które brzmią w kościołach aż do niedzieli Chrztu Pana Jezusa oraz w święto Ofiarowania Pana Jezusa w świątyni, czyli 2 lutego. Okres Wielkiego Postu posiada zupełnie odmienne tematy. Są nimi: pokuta, chrzest i Męka Pańska. Przez ten czas pieśni nawiązują do nawrócenia, pokuty, wołania o przemianę, ale również ukazują chwałę jaka oczekuje ochrzczonych oraz zwycięskiej walki Chrystusa z ciemnością grzechu. Pieśni o Męce Pańskiej należy śpiewać dopiero w okresie pasyjnym (tj. od poniedziałku do V Niedzieli Wielkiego Postu). Szczególną uwagę należy zwrócić na oprawę muzyczną Triduum Paschalnego. Myślą przewodnią Mszy Wieczerzy Pańskiej (Wielki Czwartek) powinna być wdzięczność za dar Eucharystii i kapłaństwo. Podczas przygotowania darów i umycia nóg śpiewamy pieśni o miłości bliźniego. W Wielki Piątek Męki Pańskiej należy podkreślić kult samego krzyża, odkupienie przez Krzyż oraz powszechność zbawienia. Z reguły uroczystość tę charakteryzuje asceza muzyczna. Wigilia Paschalna jest bezpośrednim przygotowaniem do Niedzieli, która podkreśla obecność Chrystusa jako światłości świata, istotę zbawienia przez chrzest oraz odnowienie przymierza z Bogiem w chrzcie świętym. Okres Wielkanocy to pięćdziesiąt dni radości i entuzjazmu ze zwycięstwa Chrystusa. Pieśni wykonywane w tym czasie powinny eksponować takie słowa jak: odrodzenie, nowe życie w Chrystusie, zjednoczenie. Niewłaściwe jest śpiewanie pieśni opisujących wydarzenie poranka wielkanocnego.

Należy pamiętać, iż wykonywane podczas liturgii pieśni nie mogą ograniczać się jedynie do informowania i dokładnego opisu danego wydarzenia, jak ma to miejsce na przykład w naszych kolędach bądź pieśniach o Krzyżu, ale przede wszystkim ukazywać prawdy wiary. Śpiewajmy i módlmy się wspólnie poprzez śpiew. Jak powiedział św. Augustyn – „kto śpiewa, ten dwa razy się modli”!