Relatywizm w ciągu ostatnich lat stał się tematem bardzo kontrowersyjnym, który wzbudza olbrzymie emocje. Jest to pojęcie bardzo szerokie, obejmujące swoim zasięgiem wiele dziedzin, takich jak: moralność, kultura, etyka.
Kontekst
Relatywizm to wyraz pochodzący z języka łacińskiego, „relativus” – odnoszący się do czegoś, względny, warunkowy. Według niego, nie istnieją żadne absolutne prawdy ani wartości, lecz wszystko jest zdeterminowane przez poszczególne okresy dziejów, przez kultury, społeczeństwa i osoby. Relatywizm, w ujęciu filozoficznym, głosi, że prawdziwość wypowiedzi można oceniać tylko i wyłącznie w kontekście systemu, w którym są one wypowiadane. Tym samym relatywizm stwierdza, że nie istnieją zdania niosące absolutną treść, których ocena byłaby identyczna i niezależna od jej kontekstu. Prawdziwość dowolnego sądu zależy od przyjętych założeń, poglądów czy podstaw kulturowych. Czysty relatywizm („wszystkie roszczenia i prawdy są względne”) jest sam w sobie sprzeczny.
Zmienność
W etyce relatywizm głosi, że wartości etyczne, dyrektywy postępowania, oceny moralne są zmienne historycznie i społecznie; utożsamiając się tym samym ze stwierdzeniem, że: to, co dla jednych jest dobre, dla innych może być złe. Według niego oceny moralne są zmienne nie tylko w zależności od warunków, w których są wypowiadane, ale także od tego, przez kogo są wypowiadane. Dodatkowo dwie odmienne oceny mogą być jednocześnie prawdziwe bądź sprzeczne (subiektywizm etyczny).
Zagrożenie
Relatywizm moralny jest poglądem najbardziej kontrowersyjnym, ponieważ został uznany przez Kościół, jako jedno z największych zagrożeń współczesnego świata. Przejawia się on między innymi w twierdzeniu, że „ludziom popełniającym zło, nie grożą konsekwencje, a uczciwym i tak zawsze będzie wiał wiatr w oczy”. Takie postawy to światopogląd ze świata pogańskiego i są one niezgodne z naszą wiarą. Przeciwieństwem relatywizmu moralnego jest absolutyzm moralny, który dopuszcza istnienie tylko jednej moralności.
Szczególną odmianą relatywizmu jest indywidualizm, gdzie przywiązuje się dużą wagę do swoistych cech. Zgodnie z tą doktryną istotne znaczenie przyznawano tylko jednostkom. W oparciu o tą teorię powstał typ bohatera romantycznego, jako osoby „stojącej ponad tłumem”.
Wartościowanie
Istnieje także relatywizm kulturowy, czyli pogląd głoszący, iż żadna praktyka kulturowa nie jest ani dobra, ani zła sama w sobie, a może być oceniona jedynie w kontekście, w jakim funkcjonuje. Mówiąc prościej relatywizm kulturowy odrzuca możliwość wartościowania obcej kultury przez pryzmat własnych wartości, prowadząc do większego obiektywizmu w postrzeganiu „swojej” i „obcej” kultury.
Względność
Relatywizm jest poglądem bardzo „wygodnym”, ze względu na to, iż każdy może patrzeć na wszystko względnie, co prowadzi do tego, że może on jednocześnie oceniać świat po swojemu, nie zważając na racje i poglądy ogółu. Korzystając z relatywizmu każdą sytuację i każdy fakt możemy przedstawić w zupełnie innym świetle, często negującym poprzednią prawdę. Trzeba jednak uważać, by nie „zapędzić się” z tą wolnością poglądów, bo niektóre prawdy, jak choćby prawdy naszej wiary są absolutne i nie powinniśmy doszukiwać się w nich względności.