Pochodzenie obrazu nie jest do końca znane. Według legendy miał go namalować święty Łukasz Ewangelista. Jest to jednak niezgodne z informacjami jakich dostarczają nam historycy. Pierwsi chrześcijanie nie wykonywali ikon, czy podobizn świętych, ponieważ według nich zabraniało tego pierwsze przykazanie. Tradycja umieszczania wizerunków świętych na obrazach, czy wykonywania ich rzeźb ma początek w bizantyjskim wyznaniu katolicyzmu. Obraz powstał prawdopodobnie w Jerozolimie, skąd po odbyciu wielu podróży (trafił m.in. do Bełzy, gdzie zasłynął licznymi cudami, stąd też wcześniejsza nazwa: Matka Boska Bełska) w 1382 r. dzięki inicjatywie księcia Władysława trafiła do klasztoru paulinów na Jasnej Górze. W późniejszych czasach (koło roku 1430) sanktuarium zostało najechane, a najeźdźcy rabując kościół próbowali ukraść również święty obraz. Ponieważ konie w wozie którym miał być przewieziony odmawiały posłuszeństwa, jeden z łupieżców ze złości rzucił obraz na ziemię i zaczął ciąć go mieczem. Jednak natychmiast padł na ziemię w agonii oddając ducha, a ślady po niegodziwym czynie są widoczne na obrazie po dziś dzień.
Czarna Madonna wielokrotnie pomagała Polakom wobec zagrożenia ze strony wojsk nieprzyjacielskich. W 1655 roku, podczas potopu, pomogła w obronie klasztoru na Jasnej Górze. Sanktuarium pozostało niezdobyte, a wielu historyków uważa, że jego utrzymanie było wręcz punktem zwrotnym w tej wojnie. Dzięki temu wydarzeniu, wielu Polaków, którzy do tej pory nie mieli pewności co do racji którejś ze stron, przekonało się, że walka ze Szwedami to również walka z świętokradcami oraz że sprawiedliwość boska jest po naszej stronie. Rok późnej w podziękowaniu za pomoc król Kazimierz ogłosił Matkę Boską królową Polski.
W 1920 r. wojska komunistycznej Rosji idąc jak tajfun dotarły pod mury Warszawy z zamiarem zajęcia całej Europy i wprowadzenia w niej ustroju komunistycznego. Polska zwana od dawna ,,przedmurzem Europy” czy ,,przedmurzem chrześcijaństwa” jako pierwsza stanęła do walki. Od wyniku jednej, decydującej bitwy zależały losy całej zachodniej Europy. Armia Czerwona była dużo liczniejsza niż wojska polskie, a przed kolejnym rozbiorem uratować nas mógł już tylko cud. Cała Polska modliła się o wybawienie, a z Warszawy wyruszyła wyjątkowo liczna pielgrzymka do Częstochowy. Wtedy również Matka Boska zgodnie z daną wcześniej obietnicą doprowadziła do zwycięstwa wojsk polskich, a wydarzenie to do dzisiaj znane jest pod nazwą ,,Cudu nad Wisłą”.
Do sanktuarium w którym znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej prowadzone są liczne pielgrzymki. Od wieków pojedynczy ludzie pielgrzymowali na Jasną Górę w osobistych intencjach. Historia najstarszej pielgrzymki zbiorowej sięga 1711 roku. Wtedy to wyruszyła pierwsza warszawska pielgrzymka. Jest ona pięknym przykładem długotrwałej tradycji chrześcijańskiej opierającej się zmianom ustroju, wojnom, trwającej przez pokolenia. W komunizmie była to jedyna legalna pielgrzymka, dlatego cieszyła się bardzo dużą popularnością. Zwyczaju odbywania pielgrzymki z Warszawy nie zarzucono do dziś. W dzisiejszych czasach pielgrzymki do świętego obrazu wyruszają z wielu miejsc w Polsce, a ich uczestników z roku na rok przybywa.
Jasną Górę wielokrotnie odwiedzał papież Jan Paweł II, m.in. podczas historycznej pielgrzymki do Polski w 1979 r. Modlił się wtedy, tak jak i jeszcze wiele razy przed obrazem Czarnej Madonny. Również w 1982 r. papież był obecny na jubileuszu 600-lecia wybudowania klasztoru na Jasnej Górze i sprowadzenia do niego obrazu Matki Boskiej.
Istnieje piękny zwyczaj przyozdabiania obrazu sukienkami. Sięga on okresu kiedy to obraz znajdował się jeszcze we wschodniej części Europy. Sukienki wykonuje się z wotów ofiarowanych przez wiernych. Obecnie istnieje osiem sukienek wieszanych na oryginale obrazu. Są to: Sukienka brylantowa (diamentowa), Sukienka rubinowa (wierności), Sukienka koralowa [z 1910 r.], Sukienka milenijna (tysiąclecia), Sukienka koralowa [z 1996 r.] (koralowo-perłowo-biżuteryjna), Sukienka sześćsetlecia (koralowo-perłowa), Sukienka sześćsetlecia (złota) oraz Sukienka bursztynowo-brylantowa (zawierzenia Totus Tuus).
Kamil Duczmal