Sprawność ducha
Czym jest cnota wstrzemięźliwości lub inaczej umiarkowania? Jest jedną z podstawowych sprawności ducha w życiu chrześcijanina obok roztropności, sprawiedliwości i męstwa, umiejętnością wyboru „złotego środka”. Jest zdolnością powstrzymania się od przyjemności, której wybór lub nadmiar może szkodzić duchowej lub fizycznej kondycji człowieka. Dotyczy ona również umiejętności i gotowości do dobrowolnego powstrzymania się od jakiejś przyjemności dozwolonej dla wyższych celów.
W granicach uczciwości
Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK 1809) podaje następującą definicję: „Umiarkowanie jest cnotą moralną, która pozwala opanować dążenie do przyjemności i zapewnia równowagę w używaniu dóbr stworzonych. Zapewnia panowanie woli nad popędami i utrzymuje pragnienia w granicach uczciwości. Osoba umiarkowana kieruje do dobra swoje pożądania zmysłowe, zachowuje zdrową dyskrecję i „nie daje się uwieść.. by iść za zachciankami swego serca” (Syr 5, 2) (Por. Syr 37, 27-31). Umiarkowanie jest często wychwalane w Starym Testamencie: „Nie idź za twymi namiętnościami: powstrzymaj się od pożądań!” 2517 (Syr 18, 30). W Nowym Testamencie jest ono nazywane „skromnością” lub „prostotą”. Powinniśmy żyć na tym świecie „rozumnie i sprawiedliwie, i pobożnie” (Tt 2, 12).”
Nie przerywać odlotów cieniom
Cnota umiarkowania wymaga pokory wobec darów i wartości, do których Bóg daje nam dostęp. Jest ściśle powiązana z cnotą roztropności i męstwa, którego przejawem jest wytrwałość. Taka dyspozycja jest duchowym wsparciem w pracy nad sobą. Jan Paweł II mówił do młodzieży na Westerplatte: „Wymagajcie od siebie, nawet, gdyby inni od was nie wymagali”. Zazwyczaj sprawność fizyczna czy też intelektualna, wykazująca się umiejętnością i swobodą poruszania się w jakiejkolwiek dziedzinie, wymaga ćwiczeń. Podobnie dzieje się w sferze duchowej. Cnota wstrzemięźliwości, to sprawność pomagająca zwrócić się ku głębszym wartościom otworzyć na prawdę, o której mówił Jezus, że „nie samym chlebem żyje człowiek”(Mt. 4,4a). Ćwiczenie w cnotach dotyczy całego naszego życia i chociaż wydaje się, że ulegamy tym samym słabościom, to jednak warto zaczynać od nowa i, jak pisał Karol Wojtyła: „Nie przerywać odlotów cieniom, tylko trwać coraz jaśniej i prościej” (z Pieśni o Bogu ukrytym: „Wybrzeża pełne ciszy”)