„Budowla inżynierska wznoszona dla przekroczenia przeszkody w celu przeprowadzenia ciągu komunikacyjnego”. W tej pozornie skomplikowanej definicji ukrywa się istota doskonale nam znanego elementu architektonicznego – mostu.
Golden Gate
Mosty od wieków, a nawet tysięcy lat ułatwiają ludziom życie. Każdy z nich jest inny. Możemy podzielić je ze względu na budowę czy przeznaczenie. Pod tym względem rozróżniamy ja na: drogowe, kolejowe, drogowo-kolejowe, kanałowe, kładki służące pieszym, akwedukty. Mosty nad suchymi dolinami nazywamy wiaduktami, a wieloprzęsłowe układy wiaduktowe – estakadami.
Dzieje mostów
Ludy pierwotne w budowie mostów ograniczyły się do mostów zbudowanych z jednej lub z kilku powiązanych ze sobą kłód drewnianych lub mostów wiszących zbudowanych z lian. Jednym z największych osiągnięć w tej dziedzinie w starożytności był most pontonowy przez Bosfor zbudowany przez wojska Dariusza I Wielkiego w V wieku przed Chrystusem, a znaczny rozwój budowy mostów dokonał się na terenie Cesarstwa Rzymskiego (zwłaszcza most Trajana przez Dunaj). Wiele kamiennych mostów łuskowych z tamtych czasów przetrwało do dziś. W średniowieczu sztuka budowy mostów podupadła (za wyjątkiem jednego osiągnięcia: Mostu Karola w Pradze), a jej szybki rozwój datuje się na XVII wiek.
Golden Gate nocą
Materiały do budowy mostu
Pierwszy na świecie most, który powstał z materiałów innych niż drewno i kamień miał rozpiętości 30 przęseł i wykonany został w 1779r. z elementów żeliwnych w Coalbrookdale nad rzeką Severn w Anglii. Konstrukcją nie różnił się od dotychczasowych mostów drewnianych: elementy łączono ze sobą na wpusty i kliny, a szczeliny wypełniano blachą ołowianą. Pierwszym mostem wiszącym, czyli posiadającym płytę przęsła zawieszoną na cięgnach mocowanych na podporach, był most zbudowany w 1801r. w Pensylwanii (takim mostem jest słynny Golden Gate w San Francisco z 1937r.). Kolejnymi osiągnięciami były: pierwszy duży most stalowy (w USA w 1874r.), pierwszy most żelbetowy (we Francji, w 1875r.). Po II wojnie światowej dużą popularność, jako materiał konstrukcyjny mostów zyskał beton sprężony, co umożliwiło budowanie mostów o znacznie większej rozpiętości przęseł; mostem o najdłuższej rozpiętości przęseł jest most Akashi-kailkyo z 1993r., zbudowany w Japonii (1990 metry).
Konstrukcja mostu
W sumie rozróżniamy następujące mosty zależnie od konstrukcji głównego ustroju nośnego: belkowe, ramowe, kratownicowe, łukowe, wiszące, wantowe – mosty stałe; uchylne, klapowe, zwodzone (z przęsłem obracającym się wokół osi poziomej) i mosty obrotowe – mosty ruchome. Mosty wykonuje się z drewna, kamienia, żelbetu, betonu sprężonego, stali lub (rzadko) aluminium.
Polskie mosty
Oto kilka najważniejszych polskich mostów: w 1567r. powstał na Niemnie w Grodnie most z podporami kamiennymi, 1573r. stały most drewniany przez Wisłę zbudował Erazm z Zakroczymia, w 1864 roku Warszawa otrzymała most stalowy. Najstarsze w Europie mosty żelazne wybudowano w 1796r. w Strzegomiu i w 1803r. w Gliwicach, a pierwszy na świecie stalowy most spawany został zbudowany w 1928r. na rzece Słudwi pod Łowiczem, zaś najstarszym mostem wiszącym w Polsce jest most w miejscowości Ozimek zbudowany w 1827r.
Prawdopodobnie w przyszłości będziemy świadkami kolejnych rewolucyjnych osiągnięć w tym zakresie, ponieważ człowiek cały czas szuka sposobu na ułatwienie sobie życia i dlatego projektowane są mosty o wiele dłuższe od obecnych.