Niemal codziennie słyszymy o: globalizacji, globalnym ociepleniu i antyglobalistach. Jesteśmy informowani, że mieszkamy w globalnej wiosce. Co to znaczy i w jakim stopniu nas dotyczy?
Jeśli spytać naukowców, to nie uzyskamy jednoznacznej odpowiedzi na pytanie: co to takiego „globalizacja”. Oto parę przykładów.
Skurcze świata – łatwiej i szybciej podróżować
Martin Albrow podaję, że globalizacja odnosi się do tych wszystkich procesów, w wyniku których narody świata zostają włączone w jedno światowe społeczeństwo, społeczeństwo globalne. Ronald Robertson mówi zaś o zespole procesów, które tworzą wspólny świat. Anthony Giddens definiuje ją jako intensyfikację stosunków społecznych o światowym zasięgu, która łączy różne lokalności w taki sposób, że lokalne wydarzenia kształtowane są przez zdarzenia zachodzące w odległości wielu tysięcy mil i same zwrotnie na nie oddziałują.
Co to znaczy dla nas? Przede wszystkim, że świat nie jest już rozbity na małe, zamknięte społeczności i, czy nam się to podoba, czy też nie, jest systemem naczyń połączonych. To znaczy, że wszyscy na siebie wzajemnie wpływamy.
Tak więc nasze działania, tu: w Polsce, w Poznaniu, na Ogrodach, mają pewien wpływ na to, co dzieje się w Waszyngtonie, Bagdadzie, czy też Pekinie. Najważniejsze jest zrozumienie, że w każdej ze sfer życia ludzkość wzajemnie na siebie wpływa i dlatego mówimy, że żyjemy w „globalnej wiosce”. Świat wraz z postępem techniki „skurczył się” i teraz możemy łatwiej i szybciej podróżować, porozumiewać i komunikować się. Np. Magellanowi opłynięcie Ziemi zajęło trzy lata, potem czytaliśmy, że można to zrobić w 80 dni. Obecnie astronauci potrzebują na to tylko paru godzin.
Świat jak globalna wieś
Sama idea globalnej wioski została wymyślona przez Marshalla McLuhana. Jego pomysł szybko zdobył popularność i wszedł do powszechnego użytku. Oto fragment e-maila, który krążył po sieci, a który naszą globalną wioskę opisuje: Jeżeli dałoby się zmniejszyć Ziemię do rozmiarów wioski, którą zamieszkuje dokładnie stu mieszkańców, zachowując proporcje wszystkich ras, mieszkałoby tam mniej więcej: 57 Azjatów, 21 Europejczyków, 14 osób z zachodniej półkuli (południowej i północnej), 8 Afrykańczyków; 52 kobiety, 48 mężczyzn; 70 nie-białych, 30 białych; 70 nie-chrześcijan, 30 chrześcijan; 89 heteroseksualistów, 11 homoseksualistów. 6 osób posiadałoby 59% bogactwa całego świata i wszystkie sześć byłoby z USA, 80 osób żyłoby poniżej standardu, 70 osób nie umiałoby czytać, 50 osób cierpiałoby z powodu niedożywienia, 1 osoba byłaby bliska śmierci, 1 osoba byłaby bliska narodzin, 1 miałaby wyższe wykształcenie, 1 osoba posiadałaby komputer.
Do opisu wykorzystałem przykład poczty elektronicznej, gdyż sieć jest największym symbolem globalizacji. Jest narzędziem pracy, wymiany informacji i rozrywki, które łączy miliony osób na świecie, bez względu na strefy czasowe, pogodę, przekonania. Jest pewnym odzwierciedleniem całego świata. Jest tak powszechny, że aż trudno uwierzyć jak krótka jest jego historia.
Drugim pomocnikiem globalizacji jest telefon komórkowy. Pozwala on na porozumiewanie się z prawie każdego miejsca na naszej planecie. Oba te środki pokazują, jak ważna jest komunikacja i wymiana informacji.
Współpraca ponad ludzkimi podziałami
Teraz określmy po kolei, co oznacza globalizacja w poszczególnych sferach. W sferze politycznej globalizacja powoduje, że państwa narodowe mają mniejsze znaczenie niż jeszcze wiek temu. Coraz ważniejszą rolę odgrywają organizacje międzynarodowe. Zajmują się różnymi obszarami działalności ludzkiej; oto one: ONZ, Unia Europejska, Unia Afrykańska, ASEAN. Coraz większy wpływ na politykę „globalną” mają także organizacje pozarządowe ” założone przez ludzi z różnych państw, np. dla ochrony środowiska albo obrony praw człowieka. Po co się je tworzy? Ponieważ dzięki współpracy można zmierzyć się z problemami, wobec których pojedyncze państwa byłyby bezradne. Dlatego odbywają się chociażby tzw. „Szczyty Ziemi”.
Macdonaldyzacja świata
Sferą, na którą poza państwami mają wpływ inne organizacje, jest też ekonomia. Ponieważ światowe rynki już dawno ze sobą współpracują, możemy wymieniać różne waluty, a kraje i przedsiębiorstwa są połączone wieloma zależnościami tak, iż nikt nie może funkcjonować samodzielnie; o gospodarce mówi się jako o sferze najbardziej zglobalizowanej. Tutaj działają korporacje transnarodowe. Wzbudzają one wiele kontrowersji, ponieważ niektóre z nich dysponują większymi środkami niż małe państwa, a ich działanie polega w dużym uproszczeniu na produkowaniu tam, gdzie jest najtaniej, a sprzedawaniu tam, gdzie można najwięcej zarobić, często wbrew interesowi państw. Niestety korporacje działają najczęściej w państwach już rozwiniętych i oskarża się je, że pogłębiają różnice między tzw. bogatą północą a biednym południem.
Działalność korporacji często nie polega wyłącznie na wymianie gospodarczej, gdyż wiele z nich jest oskarżanych o promowanie kultury krajów, z której się wywodzą, w innych. Tutaj najbardziej znanym przykładem jest McDonald’s. Mówi się nawet o „macdonaldyzacji” lub ogólnie o „amerykanizacji” kultury. Wiele osób boi się, że wielkie światowe firmy zupełnie ujednolicą kulturę. Częściowo trzeba przyznać im rację, gdyż w tej chwili niemalże wszędzie panuje taka sama moda, słucha się tej samej muzyki i je podobne potrawy, tylko dlatego, że zostały wypromowane poza swoimi krajami. Z drugiej strony jednak, nikt z nas nie narzeka, gdy Japończycy grają Chopina.
Ponad kontrolą naukowców
Globalizacja rodzi wiele problemów, ale też przynosi wiele korzyści. Jest to szansa na poznawanie innych kultur, innych ludzi i rozwój. Musimy tylko szanować innych za ich światopogląd i nie oceniać gorzej, zakładając, że nasza kultura jest lepsza. Większość naukowców twierdzi, że globalizacja to proces, którego ludzie nie kontrolują i będzie się pogłębiać, więc należy wykorzystać go jako szansę, by budować lepszy świat, oparty na wzajemnym poszanowaniu.