Zimowe zjawiska atmosferyczne

Karol Maćkowiak

Przymrozek, szadź i szron

W otaczającym nas świecie przyrody występuje wiele ciekawych zjawisk atmosferycznych. Zima zbliża się wielkimi krokami, a wraz z nią kilka ciekawych zjawisk związanych z ujemną temperaturą, którą zdecydowanie najczęściej kojarzymy właśnie z tą porą roku. Ale ujemne temperatury występują nie tylko zimą, ale także w „okresach przejściowych”. Dlatego warto od razu wyjaśnić pojęcie ‘przymrozek’.

Przymrozek
Otóż terminem tym określamy spadek minimalnej temperatury powietrza poniżej 0°C (najczęściej w nocy bądź nad ranem) w dniu, w którym temperatura maksymalna lub średnia dobowa powietrza wynosi powyżej 0°C. Dni, w których występują przymrozki, są charakterystyczne dla okresu od jesieni do wiosny w umiarkowanych szerokościach geograficznych. Bardzo wczesne występowanie (pojawienie się) w okresie jesiennym lub bardzo późno na wiosnę, kiedy między innymi zaczęły kwitnąć drzewa owocowe, ma niekorzystny wpływ na uprawy. Często w klimatycznych analizach dla danych regionów, głównie na potrzeby rolnictwa, określa się długość okresu bezprzymrozkowego (kiedy temperatura minimalna powietrza wynosi powyżej 0°C).
Rozróżniamy dwa rodzaje przymrozków: radiacyjne – wypromieniowanie ciepła z podłoża do atmosfery i adwekcyjne – napływ zimnej masy powietrza. Wyjaśnienie tego pojęcia jest niesamowicie istotne (choć pewnie większość z nas wie, czym jest przymrozek) dla sprecyzowania takich słów jak szron czy szadź, których występowanie nierozdzielnie łączy się z występowaniem przymrozków.


Szron
Szronem nazywamy osad atmosferyczny, który tworzy drobne lodowe kryształki w postaci igieł powstające na podłożu. Warunkiem powstania tego ciekawego zjawiska jest obniżenie temperatury podłoża poniżej temperatury punktu potrójnego dla wody, wówczas zachodzi bezpośrednia zamiana pary wodnej w ciało stałe, czyli resublimacja. W zasadzie mechanizm jego powstawania jest podobny do mechanizmu wytwarzania rosy. Jednakże różni się warunkami termicznymi ” występuje przy ujemnej temperaturze powietrza.


Szadź
Szadź (lub, jak kto woli, sadź) jest często mylona z wyżej opisanym przeze mnie szronem. Otóż szadź jest to osad lodu powstający przy zamarzaniu przechłodzonych, małych kropelek wody (chmury lub mgły) w momencie zetknięcia kropelki z powierzchnią przedmiotu lub już narosłej szadzi. Składa się ze zlepionych kryształków lodu, narastając niekiedy do znacznych grubości, powodując łamanie się pod jej ciężarem gałęzi drzew. W pobliżu gruntu i na gruncie szadź osadza się na przedmiotach po stronie podwietrznej, na miejscach ostro zakończonych oraz krawędziach. W swobodnej atmosferze szadź może pojawić się na częściach samolotu wystawionych pod wiatr. Rozróżnia się dwa rodzaje szadzi: szadź twardą i szadź miękką. Szadź twarda, oraz formy pośrednie wraz ze szronem powstają wtedy, gdy krople dotykające już utworzonego szronu lub szadzi nie zdążą rozpłynąć się przed zamarznięciem. Ten typ szadzi w swej strukturze zawiera miejsca wypełnione powietrzem. Z kolei szadź miękka z jej formami pośrednimi (na przykład gołoledzią) tworzy się, kiedy podczas mgły składającej się z przechłodzonej wody, jej cząsteczki zetkną się z jakimś ciałem stałym i, zanim zamarzną, w większości zdążą się rozpłynąć. Szadź ta zawiera w sobie pewną ilość lodu bezpostaciowego. Na czym zatem polega różnica pomiędzy tymi dwiema formami, które często są mylone? Otóż szron składa się z igiełek lodu, mogą one być rozgałęzione, lecz nie tworzą żadnej zwartej bryły. A szadź zawiera kryształki lodu pozlepiane (igiełek jest niewiele lub ich nie ma). Różnica więc wcale nie jest olbrzymia i łatwo się pomylić. Ale zawsze lepiej mieć świadomość, na czym polega dana pomyłka. To jest możliwe, gdy wiemy co to jest szadź i szron.
9 lat temu

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *