Wynalazek pisma

Piotr Alexandrowicz

Pismo w prehistorii oraz później świadczyło o stopniu rozwoju cywilizacyjnego danej kultury. Czym będzie dla następnych pokoleń?

Od początku swojego istnienia człowiek próbował przekazywać informacje. Na początku były to proste gesty i gardłowe okrzyki, jednak z czasem wykształciły się języki i mowa. Później, i tu dochodzimy do sedna sprawy, zaczął tworzyć pierwsze niewprawne pismo, które z czasem się przeobrażało i ulegało ciągłym zmianom. Pierwsze pismo stanowiło niesłychanie ważny punkt w dziejach ludzkości: od tego momentu zaczęto zapisywać cenne dane dla następnych pokoleń.

Sumer
W Iranie około 6000 lat temu ludzie zaczęli wykuwać znaki w kamiennych tabliczkach. Służyły one tylko do notowania ilości, na przykład owiec. Znacznie później, bo około 3300 lat p.n.e., Sumerowie opracowali pierwsze symbole oznaczające słowa, które głównie odzwierciedlały ogromny zasób towarów handlowych. Z czasem pismo sumeryjskie (obrazkowe) znacznie się rozwinęło: piktogramy zaczęły opisywać nie tylko przedmioty, ale także związane z nimi słowa, oprócz tego dźwięki, sylaby, nowe słowa. Pisano na glinianych, płaskich, kruchych tabliczkach – trzcinowym zaostrzonym rylcem, z czubkiem o kształcie klina. Tabliczki wypalano w piecach albo suszono na słońcu. Około 5000 lat temu zmodyfikowano to pismo tak, aby składało się tylko z linii prostych, co znacznie ułatwiło stawianie znaków. Od tego momentu nazywamy to pismo pismem klinowym.

Egipt
W tym samym czasie Egipcjanie zaczęli tworzyć swoje hieroglify. Były to przepiękne piktogramy, które zachowały swój pierwotny kształt przez tysiąclecia. Z czasem zaczęły one reprezentować zarówno pojedyncze znaki, jak i całe słowa. Zapisywano nimi tylko spółgłoski, a samogłosek czytelnik musiał się sam domyśleć. Używano ich do zapisywania spraw o wielkiej wadze: królewskich inskrypcji, napisów na grobowcach. Aby pisać piórem i atramentem (sadza, żywica i woda) na papirusie, Egipcjanie wprowadzili do użytku uproszczoną wersję pisma, zwaną pismem hieratycznym.

Pierwszy alfabet
Około 1700 lat p.n.e. Kananejczycy z Lewantu dokonali rewolucyjnego wynalazku. Żyli oni na skrzyżowaniu wielu szlaków handlowych, przez co musieli posługiwać się ogromną ilością języków. Na podstawie akadyjskiego pisma klinowego stworzyli 30 symboli, które odpowiadały pojedynczym spółgłoskom. Na początku XII wieku p.n.e. Ugarit (ich miasto) zostało zniszczone przez najazd wrogów. Kananejczycy osiedlili się na libańskim wybrzeżu, stali się znani jako Fenicjanie i rozpowszechnili swój alfabet na wybrzeżach Morza Śródziemnego. Zaczęli pisać na papirusie używając alfabetu protosynajskiego, którego podstawą były 22 symbole egipskich hieroglifów.

Azja południowo-wschodnia
Pismo chińskie powstało około 1600 lat p.n.e. za czasów dynastii Shang. Czterysta lat później zaczęto używać go do zapisywania przepowiedni na kościach. Piktogramy reprezentujące słowa i sylaby nigdy nie rozwinęły się w alfabet, w efekcie czego współczesne pismo chińskie składa się z tysięcy znaków. Cywilizacja Indusu stworzyła pismo, którego dotychczas nie rozszyfrowano, ponieważ wyszło z użytku wraz z upadkiem tej cywilizacji oraz z powodu bardzo krótkich inskrypcji. Te około 350 znaków stosowano głównie na pieczęciach do zapisywania tytułów i nazw.

Ameryka
Ludy zamieszkujące Amerykę Środkową około 2500 lat temu zaczęły stosować symbole na określenie dat. Późniejsze cywilizacje stworzyły systemy pisma, które pozwalały na zapis nazw, lecz jedynie Majom udało się w pełni odtworzyć język mówiony. Ich pismo posługuje się takimi rozwiązaniami jak rebus, w większości jest sylabiczne, złożone z ozdobnych znaków i piktogramów. Inkowie zamieszkujący obszary dzisiejszego Peru stosowali do zapisu kipu – system kolorowych sznurków i zawiązanych na nich węzłów, który wyrażał zarówno skomplikowane układy liczbowe, jak i słowa czy całe zdania. Indianie z Ameryki Północnej stosowali wampumy ” skórzane pasy z naszytymi muszlami, których kolory i układ oznaczały określoną informację.

Pierwsze pieniądze
W społecznościach rolniczych na Bliskim Wschodzie około 8000 lat p.n.e. używano glinianych bryłek jako środka płatniczego. Ich kształt symbolizował rodzaj towaru już od 4 tysiąclecia p.n.e., kiedy pojawiły się pierwsze miasta. Te, których użyto do określonej transakcji, przechowywano w glinianej kopercie, odpowiednio oznakowanej dla wskazania jej zawartości. Stopniowo kupcy doszli do wniosku, że już samo oznakowanie zawiera wszelkie potrzebne im informacje.
Niezależnie od rodzaju, charakteru czy gatunku pismo w prehistorii oraz później świadczyło o stopniu rozwoju cywilizacyjnego danej kultury. Nie ma wątpliwości, co do tego, że jest ono jednym z większych, o ile nie największym, wynalazków ludzkości.

9 lat temu

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *