Trudno dokładnie powiedzieć, kiedy zaczyna się historia oświetlenia. Ludzie nauczyli się użytkować światło około 500 000 lat temu. Pierwsze przenośne źródła światła były kawałkami kamienia z miejscem na tłuszcz, a rolę knota pełnił mech. Najprawdopodobniej ten model był wykorzystywany przez wiele wieków. Prymitywne lampy wydrążone w kredzie datuje się na 80 000 lat p.n.e. (Irak), a z wypalonej gliny 10 000 lat p.n.e. Natomiast według Biblii świec ze zwierzęcego tłuszczu używano w świątyniach za króla Salomona. Do użytku domowego wprowadzono je dopiero w średniowieczu.
Lampa oliwna
Z oliwy i ropy
Lampy oliwne stosowano już 4 i pół tysiąca lat temu, czyli w starożytności. Etruskowie, Egipcjanie, Rzymianie używali lamp olejnych brązowych i żelaznych. Najstarsza szklana lampa pochodzi z IX wieku z Persji. Z biegiem lat zmieniał się wygląd takiej lampy wraz z modą, ale system działania nadal był ten sam. W XVIII wieku Leger zastosował knot z bawełnianej plecionki, który najbardziej przypominał obecny. Pierwszy prosty palnik zbudował w latach 1782 – 1784 Francuz Aime Argand. Metalowy cylinder nad płomieniem zastąpiono szklanym, a jako paliwo służyły oleje roślinne i tran.
Lampa naftowa
Bez wątpienia jednym z najważniejszych odkryć w dziedzinie oświetlenia było wynalezienie destylatu ropy naftowej i stworzenie pierwszej lampy naftowej. Dokonał tego w 1853 roku Polak Ignacy Łukasiewicz. Stosowane wcześniej takie paliwa, jak tran, olej rzepakowy, lniany, konopny stały się niemodne, a zastąpiło je lżejszym i tańszym paliwem. Taka lampa składała się z blaszanego zbiornika na ropę i rury z dziurami, przez które przepływało powietrze. Stosowano je jako lampy stojące, wiszące lub kinkiety. Niedługo po tym powstały wielkie firmy, które wydawały takie lampy, wypierając małe warsztaty produkujące lampy dla mniejszej liczby osób. Jednymi z największych producentów lamp naftowych były Ditmar&Bruner, Muller, Schneider. Oświetlenie to dzięki swej prostocie w użytkowaniu było bardzo popularne, a wyparła je dopiero elektryczność.
Lampa gazowa
Ulepszenia lamp
Warto wspomnieć o paru innych urządzeniach, dzięki którym uzyskiwano światło. Równocześnie z lampą naftową powstawały też gazowe, ale taka instalacja była możliwa tylko przy zabudowie miejskiej ze względu na to, że urządzenie musiało być połączone z miejscem, gdzie tworzono ten gaz. Powstały również lampy karbidowe, złożone z dwóch zbiorników, z których jeden był napełniony karbidem, a drugi wodą. Podczas reakcji powstawał acetylen, który wydostawał się przez dyszę i trafiał do palnika, gdzie spalał się niebieskim płomieniem. Istniały także lampy ciśnieniowe, które na większą skalę wykorzystywano za oceanem, jednak były bardzo skomplikowane w obsłudze. Lampa ta zużywała 0,7 – 1,4 litra na 12 godzin, więc były to najbardziej ekonomiczne i dające najwięcej światła lampy (oczywiście oprócz elektrycznych).
Od drugiej połowy XIX wieku powstawały lampy elektryczne łatwe i bezpieczne w eksploatacji, dające bardzo dużo światła. Pierwszą lampą elektryczną była lampa łukowa, a światło w niej jest wytwarzane przez łuk elektryczny powstający między dwoma elektrodami i przez nie same rozżarzone do białości. Prawidłowe działanie lampy zapewniają urządzenia automatyczne.
W dzisiejszych czasach, kiedy używamy elektryczności, światła laserowego, miniaturowych akumulatorów i technologii kosmicznej trudno zrozumieć problemy ludzi w dawnych czasach, których walka o światło, ogień była praktycznie walką o życie. Trudno nam pojąć także radość ludzi z każdego odkrycia, bo obecnie np. elektryczność jest dla nas normalna. Dziś o tamtych wynalazkach nikt nie pamięta. Tylko garstka zachowuje lampy jako pamiątkę i dowód rozwoju człowieka na przestrzeni wieków.