Róża, jako jeden z najpopularniejszych kwiatów dorobiła się ogromnej liczby znaczeń. Wyniosła się ponad inne kwiaty i poza znaczeniem florystycznym czy estetycznym niesie ze sobą najczęściej jakieś przesłanie. Obecna od wieków w kulturze, literaturze, malarstwie, heraldyce w sytuacjach dla ludzi ważnych i wyjątkowych, a nawet w religii.
Słownik symboli autorstwa Kopalińskiego, zwraca szczególną uwagę na przeciwstawność znaczenia słowa róża. Może być ona zarówno symbolem życia (zmartwychwstania) jak i śmierci, życia cnotliwego, jak i rozpustnego, niezniszczalności, ale także przemijalności, próżności. Róża jest oczywiście również symbolem miłości, zarówno tej duchowej jak i fizycznej.
Na przestrzeni dziejów
Zacznijmy od starożytności, w której obchodzono nawet Święto Róży, tzw. Rosalia – kiedy to różami dekorowano groby, dla Rzymian była symbolem triumfu, a także przepychu i bogactwa. Czytając mitologię znajdziemy opowieść o powstaniu róży, która miała wyłonić się wraz z Afrodytą z piany morskiej. W średniowieczu zaś tworzono ogrody różane, które służyły jako miejsca pochówku. Nawiązywali do niej pisarze i poeci.
W chrześcijaństwie
Róża w chrześcijaństwie związana jest głównie z męką Chrystusa i kultem Maryjnym. Kolce róży mają nawiązywać do pięciu ran chrystusowych i jego męki (nawiązanie często stosowane w ikonografii), natomiast Matka Boża w litanii loretańskiej wzywana jako Róża Duchowna, z łac. rosa mystica. Niepokalana Dziewica Maryja jest różą wśród cierni. Do najstarszych świadectw tej symboliki maryjnej zalicza się zwrotkę Carmen paschale poety Seduliusza (z ok. 430 r.):
Jak pośród ostrych cierni delikatna rozkwita róża,
Wolna od kolców, co ranią i krzew macierzysty przyćmiewa swym pięknem,
Tak z rodu Ewy wzrosła święta Maryja;
Nowa dziewica zmyła winę swej poprzedniczki
Poza tym róża jest również emblematem wielu świętych: Katarzyny, Elżbiety, Doroty, Teresy, Jerzego, Wincentego.
Kolory róży
- Róża czerwona – najbogatsza w znaczenia, ponieważ może symbolizować namiętność, małżeństwo, macierzyństwo, ale również wstyd i próżność świata. Obecnie najczęściej niesie ze sobą przesłanie okazania miłości. Co ciekawe różne odcienie czerwieni płatków róż mogą nadawać jej inny charakter.
- Róża biała – („kwiat niosący światło” – oznacza czystość i szczerość intencji, a także niewinność, cnotę i pobożność. Doskonała również dla osób ceniących ład, porządek i elegancję.
- Złota róża – ofiarowywana przez papieży osobom zasłużonym dla katolicyzmu w czwartą niedzielę wielkiego postu to symbol osiągnięcia doskonałego;
- Żółta róża – w wielu krajach kojarzone negatywnie. Mówi się, że żółte róże są nieszczere, gdyż oznaczają zazdrość i niewierność, a także oszustwo. Obecnie uznawane za symbol uczuć platonicznych.
- Błękitna róża – rzecz niemożliwa, dlatego bywa przypisywana magii, ale również miłości od pierwszego spojrzenia (ale to przecież ma również w sobie coś z magii).
- Czarna róża – rzecz nieosiągalna, a przez swój kolor kojarzona negatywnie. Obecnie dedykowana wydarzeniom którym nadszedł kres.
- Róże herbaciane i różowe mają dość neutralne znaczenie, ale jednak z pozytywnym wydźwiękiem, najczęściej są wyrazem sympatii i radości.
Trudno wśród kwiatów znaleźć taki, który miałby więcej znaczeń niż róża. Nie ma chyba też żadnego kwiatu, który łączyłby w sobie wartości przeciwstawne.