Prehistoryczna sztuka

Piotr Alexandrowicz

Realizm stada bizonów

Malowidła naskalne znajdujące się w jaskiniach prehistorycznych świadczą o wysokim poziomie rozwoju kulturalnego człowieka paleolitycznego

Sztuką jaskiniową nazywamy szeroko rozumianą kulturę, jaką stworzyli ludzie jaskiniowi: rzeźby, malowidła, itd. Sztuka naskalna to nic innego jak malowidła naskalne znajdujące się w jaskiniach prehistorycznych. Jaskinie te zlokalizowane są głównie w Europie (Francja, Hiszpania). Paleolityczne arcydzieła wykonywano za pomocą farb ziemnych (czarnych, brunatnych i czerwonych), które nakładano palcami lub mchem. Malowidła przeważnie obrazowały przebieg polowań, a więc dominują w nich zwierzęta, z rzadka pojawiają się także ludzie i symbole. Malowidła wykonywano głównie w celu przepowiadania wyniku polowania lub uwiecznienia sukcesów na łowach.

Lascaux (powyżej)
Jest to jaskinia w południowo-zachodniej części Francji (Akwitanii). W 1940 roku czwórka nastoletnich chłopców znalazła tę jaskinię w trakcie poszukiwań zagubionego psa (znaleźli go w grocie) i podzieliła się tą informacją z nauczycielem, który przekazał ją dalej. Znajdują się w niej malowidła z wczesnego okresu kultury magdaleńskiej (15000 ” 13000 p.n.e.). Są to przede wszystkim zwierzęta (tury, żubry, jelenie, byki, koziorożce, konie). Salę główną nazwano „Salą Byków” ” znajdują się tam cztery monumentalne byki.
Malowidła powstawały niejednocześnie. Wykonano je na jasnym tle różnymi odcieniami żółci, czerwieni, czerni i brązu. Zwierzęta są przedstawiane w czasie ucieczki, walki i odpoczynku. Miejscami zastosowano perspektywę skróconą, niektóre obrazy sprawiają wrażenie przestrzenności.
Gwałtowny wzrost liczby zwiedzających Lascaux przyczynił się do pojawienia się zielonych nalotów oraz blaknięcia malowideł. W związku z tym faktem jaskinię zamknięto w 1963 roku (jej niezwykle wierna kopia przeznaczona do zwiedzania została stworzona 20 lat później), a do dzisiaj odwiedza ją garstka naukowców przestrzegająca wyjątkowych środków ostrożności. Odkrycie tej paleolitycznej groty byłą jedną z największych sensacji archeologicznych XX wieku.

Altamira (powyżej)
Jaskinia ta znajduje się w Górach Kantabryjskich, w północnej Hiszpanii. Jak ją odkryto? Otóż, pewnego popołudnia w 1879 roku arystokrata Don Marcelino Sanz de Sauntuola wybrał się z córką na spacer do pobliskiej jaskini. Sprytne, dziewięcioletnie dziecko odkryło znajdujące się na sklepieniu setki malowideł przedstawiających zwierzęta, nielicznych ludzi i odbitki dłoni. Hiszpanowi nie uwierzono, posądzono go o podrobienie tego dzieła; umarł w ciągu kilku lat z opinią kłamcy i oszusta.
Prawdziwość znaleziska udowodniono jednak kilkadziesiąt lat później. Malowidła powstały w okresie kultury oryniackiej i magdaleńskiej (ok. 15000 p.n.e.). Artysta, wykorzystując naturalne załamania skalne, namalował tam m.in. z niezwykłym realizmem stado kilkunastu się bizonów. Z pomocą węgla i ochry stworzono odcienie czerwieni, czerni i fioletu. Jest to jedno z największych osiągnięć sztuki paleolitycznej.

Chauvet
Pod koniec 1994 roku trzej francuscy badacze dostali się do jaskini znajdującej się w południowej części Rodanu. Byli oni pierwszymi od 20000 lat ludźmi w tej grocie. W środku znaleźli malowidła i wyżłobienia przedstawiające prawie 220 zwierząt (nosorożce, lwy, mamuty, konie, bizony, niedźwiedzie, renifery, żubry, kozły i jelenie) oraz liczne, duże, czerwone kropki pokrywające ściany jaskini. Większość zwierząt przedstawiona jest w ruchu. Znaleziono tam również mnóstwo czaszek zwierzęcych.
Widoczna jest w niej wielotonalność i cieniowanie (rozmazywanie) farby. Jest to najstarsza jaskinia nosząca ślady prehistorycznej sztuki naskalnej w Europie, a same zdjęcia z niej zapierają dech w piersiach.

Cosqer
Jest to pierwsza, odkryta w 1985 roku, jaskinia podwodna z prehistorycznymi dekoracjami, znajdująca się nieopodal Marsylii. Została częściowo zatopiona z powodu przesunięcia się linii brzegowej Morza Śródziemnego. Znajduje się w niej wiele zarysów dłoni, obrazów zwierząt (nawet foki, ryby, meduzy i pingwiny europejskie) oraz liczne symboliczne znaki. Niezwykły jest rysunek przedstawiający zabitego człowieka ” motyw spotykany, lecz niezbyt „popularny”. Niestety wiele malowideł zostało zalanych i nie uda się ich odtworzyć.
To zaledwie garstka jaskiń z malowidłami naskalnymi. Można wymienić ich znacznie więcej. Świadczą one o wysokim poziomie rozwoju kulturalnego człowieka paleolitycznego. Jaskinie takie znajdują się nie tylko w Europie, ale również w Ameryce Południowej, czy na Saharze. Są one rzadkim dziedzictwem i powinniśmy doceniać ich wartość.

8 lat temu

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *