„O wojnę powszechną za wolność ludów, prosimy Cię Panie.
O broń i orły narodowe, prosimy Cię Panie.
O śmierć szczęśliwą na polu bitwy, prosimy Cię Panie. (…)
O niepodległość, całość i wolność Ojczyzny naszej, prosimy Cię Panie.“
Tymi strofami modlił się Mickiewicz o wojnę powszechną w Europie, po upadku powstania listopadowego upatrując w konflikcie międzynarodowym, jednyną szansę na wskrzeszenie wolnej Polski.
Osiemdziesiąt lat później ruszyły na siebie zbrojne koalicje. Z jednej strony Rosja, Anglia, Francja, później USA, z przeciwnej zaś Niemcy i Austro–Węgry.
Pierwszy raz od czasów rozbiorowych dwaj zaborcy ziem polskich stanęli przeciwko trzeciemu.
Przewidujący Austriacy umożliwiają Józefowi Piłsudskiemu, na długo przed konfliktem światowym, tworzenie polskiej organizacji strzeleckiej zaczątku Legionów Polskich. 6 sierpnia 1914 roku Kampania Kadrowa Związku Strzeleckiego rozpoczyna walkę o Niepodległość, przekraczając na Szosie Miechowskiej granicę Królestwa. 16 sierpnia ogłoszono utworzenie Legionów Polskich.
U schyłku 1918 roku pierwsza wojna światowa urzeczywistniona w męce i marzeniach polskich proroków, intelektualistów, rewolucjonistów, powstańców i męczenników dobiegła końca. Imperium Carów rozsadziła Rewolucja Październikowa. Imperium cesarza Franciszka dogorywało rozsadzone działaniami odśrodkowymi ujarzmionych narodów. Rzesza Niemiecka niezdolna do operacji kontrofensywnych aliantów zachodnich oraz obezwładniona ruchami rewolucyjnymi wewnątrz państwa przeżywa ostatnie dni.Na terenie ziem polskich powstaje kryzys legionowy, którego powodem stała się rota przysięgowa, niezgoda z polskim honorem narodowym i godnością żołnierską. Aresztowano J. Piłsudskiego i K. Sosnkowskiego osadzając ich w Magdeburgu. Legiony rozwiązano, internując żołnierzy w Szczypiornie i Benjaminowie. Tymczasem w Warszawie powołano Radę Regencyjną najwyższą władzę królestwa. Działalność rady ograniczono na rzecz okupanta niemieckiego. 9 listopada abdykował Wilhelm II, w wielkim kraju wrzała rewolucja. W armii pruskiej powstają rady żołnierskie; w konsekwencji tego ruchu zwolniono więźniów politycznych, wśród nich J. Piłsudskiego i K. Sosnkowskiego. Nazajutrz przybywa do Warszawy pociągiem specjalnym, witany na dworcu przez kom POW Adama Koca i księcia Lubomirskiego. 11 listopada R.R. Przekazuje dowództwo naczelne wojska J. Piłsudskiemu z prośbą o utworzenie rządu narodowego. Jest to pierwszy dzień II Rzeczypospolitej. Tegoż dnia umilkły strzały na froncie zachodnim i w wagonie kolejowym pod Compiegne przedstawiciele pobitych Niemiec podpisali bezwarunkową kapitulację. W Warszawie powstaje pierwszy Rząd RP pod przewodnictwem J.Moraczewskiego. Nowe państwo rodziło się z ponownego scalania się trzech wielkich obszarów. Najpoważniejsze trudności wyniknęły z montowania administracji. Druga RP od początku swego istnienia zagrożona była przez dwa mocarstwa ościenne, które łączyła nienawiść ku Polsce.
Siłą Narodu było pragnienie wolności i suwerenności z poszanowaniem prawa i sprawnością Państwa. Dźwigała się Polska zwycięska, ale wyczerpana i biedna, szarpana politycznymi rozterkami. Choć grzęzła w gospodarczym i finansowym chaosie dziedziczyła po Polsce porozbiorowej dorobek nieoceniony. Naród liczbowo był silniejszy aniżeli w chwili upadku Państwa. Był świadomy swojej odrębności i jedności. Przez upowszechnienie oświaty i kultury dojrzał do roli rzeczywistego gospodarza kraju. Naród twardy w pracy i zacięty w walce. Był narodem wielkich mózgów, tęgich chłopów i robotników. Dzielnych żołnierzy, zdolnych wznieść się na wyżyny bohaterstwa. We wrześniu 1939 roku Polska zasłoniła sobą dwie strony świata. Opuszczona przez sojuszników zachodnich legła na polu chwały. I rozdział historii Drugiej Rzeczypospolitej zakończył się 30 września 1939 roku, kiedy prezydent J. Mościcki zgodnie z konstytucją zrezygnował z urzędu. Następca, W. Raczkiewicz powołał w Paryżu nowy gabinet z gen. Wł. Sikorskim jako premierem. Od tej chwili na emigracji poczęło funkcjonować Polskie Państwo bez ziemi, uznane natychmiast przez Francję, Wielką Brytanię i USA. W kraju zaś powstaje państwo podziemne, prawdziwy fenomen dziejowy. II Rzeczypospolita nie była tworem doskonałym, lecz jako ogniwo w procesie rozwojowym narodu, utrwaliła w masach poczucie wolności i wolę walki o suwerenność państwa i sprawiedliwość społeczną.